(En castellano AQUI) (Rebelión)

eta Tolosaldeko Atarian egindako irrasaioa («Amalurra«)

Larrialdi klimatikoak iraun egiten du. Edo okerrera egiten du. Duela urtebete, klimaren aldeko munduko mobilizaziorik handienak egin ziren, 2019ko irailaren 27ko mundu greba eta aurretiko mobilizazioak. Hiri guztietan milaka atera ginen gobernuei eta erakundeei erantzukizuna eskatzeko eta horren arabera jokatzeko.

Donostiako, irailaren 25eko elkarretaratzea

Egoerak berdin jarraitzen du, eta aurten berriro atera behar genuen, FFFk eta hainbat talde biltzen dituen 2020 Klimaren aldeko Matxinada (2020 Rebelion por el Clima) klima-sareak deituak. Baina ekuazioan elementu berriak daude orain: iaztik, birus bat indarrez sartu da gizakien artean, haien bizitza baldintzatuz. Covid-19k kliman duen eragina ere zertxobait baldintzatu du, baita mobilizatzeko gaitasuna ere. Batez ere iritzi publikoa aldatzen da, orain pandemian zentratuta eta beste gauza batzuetarako denborarik eta lekurik gabe. Eta giza gaitasuna aldatu egiten da, nahikoa baitu krisialdi bati buruzko informazioa jasotzeko, birekin aritzeko ere, eta, batez ere, denborari eta ahaleginari dagokionez, egoera berri horri aurre egiteko moduan murgiltzen gaitu: lan gehiagorekin, konfinamenduekin (orain ere aldi baterakoak), zaintza gehiagorekin, mugimenduen murrizketekin, are bilera edo protestarekin, etab.

Pandemiak emisioak mantendu zituen, baina konfinamenduan bakarrik.

Baina, esan bezala, egoera, konfinamenduaren lehen hilabeteetan (martxotik apirilera) aldatu bazen ere, adituen arabera, aurreko mailetara itzuli zen ondoren. Beraz, berriro ere, ondorioak kaltegarriak izan ez daitezen (edo lehendik direnak baino gehiago izan ez daitezen) gainditu ezean planteatzen ziren 1,5º horiek lortzeko bidean gaude. Extinction Rebellion bezalako erakundeek planteatu dute horrela jarraituz gero 4º-tara iritsiko ginatekeela 2100erako (1).

NBEren, Munduko Meteorologia Erakundearen (OMM) eta beste batzuen nazioarteko adituak biltzen dituen United in Science txostenak (2) erakusten du konfinamenduak berotegi-efektuko gasen isuriak % 17 jaitsi zirela 2019ko datuekin alderatuta. Baina hau ez zen mantendu. Mundu mailako jarduerak berriro hastean, isurketek gora egin zuten eta ekainean aurreko urtean baino % 5 gehiago ziren.

Emisioei dagokienez errealitatea hori izateaz gain, beste ondorio batzuek Covid 19ren aurreko egoera mantentzen dute. Berriz ere, udako hilabeteak aurrekoak baino epelagoak izan ziren, eta, txosten horren arabera, 2016tik 2020ra bitarteko bosturtekoa izan zen erregistratutako epelena. Siberian bero-bolada luzea izan zen 2020ko lehen erdian, aldaketa klimatiko antropogenikorik gabe gertatuko ez litzatekeena. Frantziako Estatuan, Covid 19 aldian, lehorte historikoa geratu da (3), eta horrek ere ondorio kaltegarriak izan ditu, zerealen eta abereentzako larreen ekoizpena hondatu dituelako eta eskualdeen % 75etan ur-murrizketak eragin dituelako. Apirilean hasi zen lehortea, euriak behera egin zuelako, eta uztailean okerrera egin zuen batez ere abuztuko bero boladarekin. Gobernuarentzat eta sindikatuentzat egoera horren arrazoiak argiak dira eta egiturazko erreformak eta nekazaritza larrialdi klimatikora egokitzea proposatzen dute. Ondo dago onartzea, baina, batez ere, larrialdi hori geldiaraztea izan behar da helburua.

Nola jarrai dezakegu orduan 1,5º-ranzko goranzko bide horretan?

Argi dago herritarrok asko mugatu garela aldi honetan, baina gure kontsumoetako askok aldatu gabe jarraitzen dute. Era berean kontsumoak jarraitzen du urrutiko ekoizpen intentsiboan oinarrituta, garraio eta erregai fosil asko eskatzen duena. Kontsumo mota horri hilabete hauetan izandako suteak gehitu behar zaizkio (Siberiakoak barne, orain Brasileko Pantanala (4a) eta gehiago (4b)), 2019koak gainditu zituztenak. Sute horiek eragin handia izan dute beroketan, batetik, isuriak eragiten dituztelako, eta, bestetik, karbono-hustutegiak murrizten dituztelako. Horien artean, 2020an Afrika Erdiko eskualdea nabarmentzen da berriro (Kongo ED, Angola batez ere) (4). Sute horiek gehiago lortzeko sortzen dira. Sute horiek bazka-labore gehiago, abeltzaintza gehiago edo baso-monolaborantza gehiago garatzeko lur gehiago lortzeko sortuak dira, eta, beraz, oso lotuta daude gure kontsumo-ereduarekin.

Mugikortasun mailak ere mantendu egin dira, batez ere airekoa jaitsiz, baina ia modu berean jarraituz gainerako guztiak eta, batez ere, esan bezala, gure kontsumoari lotutako mugikortasuna.

Halaber, isurketa asko eragiten dituzten praktika askok jarraitzen dute, hala nola hidrokarburoen erauzketak, berotegi-efektuko gas asko isurtzen baitituzte, horien artean kaltegarriena, gasean dagoen metanoa (CO2 baino 86 aldiz gehiago). Praktika guztien artean, frackinga eta, batez ere, gasarena da kaltegarriena. Baina ez hori bakarrik, 1,5 graduak ez gainditzeko neurrien artean petrolio gehiago ez ateratzea bazegoen, garai honetan aztarnategi berriak aurkitu dira eta erauzketa berriak proposatu dira, hala nola AEBetakoak Alaskakoak (5), Turkia itsaso beltzean eta Mediterraneoan (6), edo Tabasco (7), Mexikon López Obradorren (AMLO) gobernu aurrerakoiak bultzatutakoak, edo Hegoafrikan itsaso zabalean Totalenak (8).

Egoera honetara eramaten gaituen errealitate horren iraunarazletzat ditugu gobernuak ere, ministerioei eta gobernuei izenak aldatu arren. Gainera, pandemia enpresetan diru gehiago sartzeko eta berotze globala finantzatzeko ere erabili dute. Espainiako Gobernuak 150.000 milioi euro bideratu zituen enpresa handientzat (9) eta baita dirua ere 400 eta 4.000 euro arteko auto berriak erosteko (Renove 2020 Plana eta Plan Mobileak) (10). AEBetan petrolio- eta gas-konpainiek 7.000 milioi dolarreko diru publikoa jaso dute, Txekeak Babespen-Programa (11). Bestalde, klimarentzat gertaera positiboa izan zitekeena, DAPL Oleobidearen itxiera kasu (Dakotako Sarbide Oliobidea), hilabete geroago, beste epaile batek ezetsi zuen (abuztuak 5). (12)

Bestalde, azken urteetan bertan behera utzitako milioika gas putzu daudela ere jakin da, etengabe gasa eta metanoa isurtzen dutenak (gehiago HEMEN). Berriro ere, elementu honen gardentasunak, ezin hautemanezko bihurtzen du, kliman duen eragin hilgarria egiten duen bitartean. Reuters agentziaren arabera (13), egoera horretan AEBn bakarrik 3,2 milioi putzu omen daude, eta 2018an 10.000 tona metano isuri omen zituzten (gobernuaren zifrak). Mundu mailan abandonatu diren putzuak 29 milioi lirateke, urteko 2,5 milioi tona isuriz.

Covid 19k arrisku handiagoa ekarri du oihanak eta basoak desagertzeko, NBEk ere jakinarazi zuenez (14). Alde batetik, krisi ekonomikoa ekarri duelako eta pertsonak oihan eta baso horietara lekualdatu direlako, alternatiben bila, eta, bestetik, babes-neurriak malgutu egin direlako beste lehentasun batzuengatik edo giza kontaktuak dakarren arriskuagatik.

Bien bitartean, txostenaren arabera, aldaketa klimatikoaren ondorioek ere jarraitzen dute, hala nola itsas mailaren igoerak, Artikoko itsas izotzek behera egiteak, lehorteek eta bero-boladek eragindako baso-suteek.

Jarduteko garaia

Egoera horretan, Covid 19ren atenalditik irtetea eta Italian egin zuten bezala borrokari berrekitea besterik ez zaigu geratzen. Maiatzean konfinamendua amaitu zenean (15) eta irailean Venezian gertatu zen kanpaldi klimatikoaren barne (16) Porto Margheran ekintzak burutuz. Porto Marghera da findegiak, zentral termikoak eta gainerakoak kokatzen diren energia-eremu eta industrialde kutsagarria. (17)

Baina zalantzarik gabe, borroka klimatikoaren epizentroetako bat Erresuma Batua da. Kasu honetan gogoratu behar dugu, gainera, mobilizazio horiek bat etorri zirela edo jarraitu zutela George Floyd AEBetan hil ondoren (gero beste batzuk) arrazakeriaren eta poliziaren gehiegikerien aurka mundu mailan gertatutako beste guzti horiekin. Irailaren 1ean Extinction Rebellioneko (XR) aktibistek 6 eguneko ekintza jardunaldiak hasi zituzten. 600 ekintzaile atxilotuak izan ziren (18). Irailaren 3an, Erresuma Batuko Parlamentuko sarreran itsatsi zituzten eskuak, parlamentariak barrura sar ez zitezen (19). Irailaren 10ean, 30 emakume, bularra biluzik, Parlamentuko hesietan lotu ziren. (20)

Extinction Rebellion-ek, Suntsiarazpenaren aurkako Matxinadak, desobedientzia zibila proposatzen du arreta deitzeko eta presioa egiteko modu gisa. Desobedientzia zibila formula historikoa da gobernuek eta gizarteko sektoreek arduragabekeriaz edo oker jarduten dutenean. Era berean, espetxera joateko prest egoteak horren azpiko motibazioari garrantzia ematen dio, erabat zintzoa dela adierazten duelako. Roger Hallam XRko ekintzailea abuztuan atxilotu zuten berriro. “Berriro” 4 urtetan 20 aldiz atxilotu dutelako. Hallamek dio ausardia urratzailea falta dela krisi klimatikoaren aurrean. Hemen, estatuan, XRk berriro deitu ditu ekintzak urriaren 5etik 13ra. Jarduteko ordua.