Polizia-Planeta hau amaitu egin behar da!

A Planetak idatzita – (English)  (Catellano – Rebelión ) (português)

Gaur 8 (Gara): «Mundu osoan polizien bidegabekeriak ugaldu egin dira, pandemiak lagunduta»

Ikusi ere «Reflexiones, crónicas y más al calor del asesinato de George Floyd…»

Atzo, Txileko polizia batek 16 urteko gazte bat zubi batetik bota zuen, protesta egiten ari zela. Zubitik sakonera txikiko ubide batera erori zen, eta ahoz gora mugitu gabe geratu zen. Ospitalera eraman zuten, eta egun bat geroago gazteak hobera egin du.

Gertaera hori duela 30 urte (1990) amaitutako Pinocheten garaiko konstituzioa ordezteko aukera bozkatu baino hilabete lehenago gertatu zen. Konstituzio horren indarraldiaren ondorioz, Txileko herriak aurrekaririk gabeko basakeria jasan zuen iaz, baina, batez ere, neurri gabeko indarkeria erabili zutenen erabateko immunitatea. 2019ko urritik, 8.575 lege-haustea izan dira Txileko karabineroen artean, torturak eta desberdintasun neurrigabeak eta bidegabekeria sistemikoak barne. Ondorioz, poliziaren errepresioa nazioartean gaitzetsi da. Hala ere, 16 polizia bakarrik kendu dituzte kargutik. Zalantzarik gabe, neurrigabeko errepresio horren emaitza lazgarri bat manifestarien aurka perdigoiak erabiltzeak eragindako ikusmen-galera izan zen, biktima partzialak edo erabatekoak 352 baino gehiago baitira. Benetako pandemia, estatu-jatorrikoa.

Ekuadorreko Poliziak Lenin Morenoren gobernuaren aurka hiru manifestari indigenekin gauza bera egin (zubi batetik botatzea) eta urtebetera (2019ko urriaren 7an) gertatu zen kasua. Bat hil egin zen. Horrek erakusten digu gertakari horiek sistemikoak eta globalak direla. Izan ere, orain pandemiarekin gogortu egiten da, Planetan zabaldu egin baita poliziaren bidez legea ezartzeko ustezko beharra, eta horiek presentzia berria hartu dute gure kaleetan. Lehenengo egunetik, errespeturik gabeko jarrerak salatu ziren, eta horietako asko onartezinak, agintekeria zekartenak. Jarrera hori espetxeratzea bezalako neurriei eta hartzen ziren arauei gehitu behar zaie. Eta baita egoera sozial zail bati ere, non familia eta pertsona askorentzat baldintzatzaile berriek eragin handia zuten haien bizi-baldintzetan, baina protesta-eskubideak ere murrizten ziren. Muga horiek guztiak areagotu egiten dira Hegoalde Globaleko erkidegoetan, eta batez ere baliabide ekonomiko gutxiko auzo eta taldeetan.

Zalantzarik gabe, mundu mailako detonatzaile bat George Floyden hilketa izan zen, Minneapolisen (AEB), maiatzaren 25ean. Protestak biktimaren jatorriari eta etnikotasunari buruzkoak izan baziren ere, Black Lives Matter mugimenduaren arabera, agente baten doako indarkeriaren ondorioz hiltzea izan zen munduan zehar suertatu ziren ondorengo protesten oinarria. Esan bezala, horiek Sistemaren eta instituzioen arrazakerian oinarritu ziren, kolonialismoaren oinarri izan zen arrazakerian, baina baita poliziaren eta estatuaren indarkerian ere, besteak beste, desberdintasun horiek inposatzeko.

Izan ere, atzo zubi batetik jaurtitako gaztearen eta Ekuadorreko erreplikaren kasuan bezala, kasu honetan ere hilabete geroago gertatu zen erreplika Sao Paolon (Brasil), gero Bogotan, eta orain Vallekasen, azken kasu horretan hildakorik izan gabe. Dirudienez, munduari bira ematen dioten irudiek, bere desbidezkotasunagatik, bere gaitzespen sozialagatik, eta, gainera, emaitzatzat krisi politiko eta sozialak dauzkatenak, AEBetan bizi izandakoak bezala, disuasiokoak izatetik urrun, badirudi erakarpena eragiten diela matoiei (*). Gabriel Nunes de Sousa Brasilen hil zuten eta Javier Ordoñez abokatua Kolonbian.

Gabriel Nunes de Sousa 19 urteko gazte beltza ekainaren 21ean hil zuen Poliziak, itota, lehenik Brasilen leoi-hiltzaileak izenarekin ezagutzen zena eta gero belauna lepo gainean zuela, Carapicuíban (Brasil). Motorra ezin izan zuelako geldiarazi zuten eta auto bat jo zuelako atxilotu zuen poliziak.

Javier Ordoñez abokatua irailaren 8an hil zuen poliziak Bogotan (Kolonbia), muxukorik gabe kalean edaten jotegatik atxilotuta. Azken arrazoia komisarian jipoitzea izan bazen ere, Ordoñez atxilotu zutenean, polizia batek hanka lepoan jarri zion. Eraso ere egin zioten eta taser pistolekin torturatu zuten. George Floyden kasuan bezala, bere heriotza ere grabatua izan zen eta biral bihurtuz hedatu zen. Miaketak egoteak duen garrantzia hain da garrantzitsua basakeria eta erasotzaileak ezkutatzeko, Brasilen, poliziaren ekintzak filmatzea eta argazkiak ateratzea debekatuta ez egon arren, poliziak eragotzi egiten duela.

Dirudienez, herrialde batzuetan, gertaera hauen ondorio ekonomikoak eta bestelakoak ez dituzte ezagutzen: Minneapolisen, maiatzaren 28an komisaria zentrala erre zen, Ordoñezen hilketaren ondorioz, Kolonbian ere su hartzen zuten, baina, kasu honetan, agintariek 95era igotzen zituzten erretako edo bandalizatutako komisariak.

Kolonbiak egunero gertatzen diren hilketa politikoekin eta beste indarkeria-mota batzuekin duen errepresio-maila kontuan hartuta, eta are gehiago azken egunetan, gertaera horrek garrantzi handia du. Alde batetik, jendea azkenean justizia eskatzera kalera irtetea eragiten duen indarkeria horrengatik gogaitzen dela adierazten du, eta, bestetik, (ez)segurtasun-indarrak ulertzen diren bezala. Poliziaren erreakzioa, jakina, ikaragarria izan zen, 11 hildako zenbatu baitzituzten.

Brasilen ere poliziak eragindako heriotzak oso errotuta daude (2008 eta 2013 artean, 11.000 hildako baino gehiago), egoera sozialari, marjinazioari eta pobreziari lotuta, eta, azken hori, era berean, gai etnikoari eta jatorri sozialari lotuta. Egoera horri gehitu behar zaizkio pandemiak eta konfinamenduak gehitu zuten immunitatea eta erraztasuna, eta Bolsonaro gobernuan egotea, besteak beste, kriminalekin «0 tolerantzia» hitza eman zuelako aukeratu baitzuten (orain Trumpek ere Proud Boys goraipatu zuen, indarkeria defendatzen duten supremaziista zuriak). Bolsonaroren agintaldiko lehen hiru hilabeteetan, bost hildako zenbatu zituzten eguneko. Rio de Janeiron bakarrik, poliziak 434 pertsona hil zituen hiru hilabete horietan. Bolsonarok baztertu egin zuen poliziaren indarkeriari buruzko datuak argitaratzea, baina Ministerio Publiko Federalak behartu egin zuen argitaratzera, 2019an 1.486 salaketa izan zirela jakinaraziz.

Brasilen arrazaren aurkako nazioarteko protestekin bat eginez, ekainean beltzen aurkako indarkeria areagotu egin zen aldirietan. São Paulon, urtarrila eta apirila bitartean, poliziaren halabeharra % 31 hazi zen. Apirilean, konfinamenduan, 119 hildako izan ziren poliziaren eskuetan (78 izan ziren 2019an). Ezagunena Guilherme Silva Guedes 15 urteko haur beltzaren kasua izan zen. 16 urteko nerabe beltz bati ere eraso egin zion polizia militar batek, sabelean ostikoak eta ukabilkadak emanda. Maiatzean, Rion, poliziak 21 urteko Iago Cesar dos Reis Gonzalaga torturatu zuen Acariren favelan, eta 18ko Cidade de Deusen João Vítor da Rocha baleatu zuten. Urte hasieratik polizia-agenteek 58 indarkeria- edo tortura-kasuren berri izan dute, eta biktimen % 68 beltzak eta auzo periferikoetatik etorritakoak dira. Brasilgo Segurtasun Publikoko Foroaren Indarkeriaren Urtekariaren arabera, poliziaren hilgarritasunaren biktimen % 75 beltzak dira, eta biztanleen % 56 beltzak dira. Hala ere, Bolsonaroren semeak adierazi duenez, «Ez dago Floyd bezalako kasurik hemen».

Baina, zoritxarrez, ez zen kasu bakarra izan. Vallekasen (Madril) izandako kontzentrazio batean, polizietako batek George Floyden heriotza eragin zuen formula bera erabili zuen. Baina ez zen modalitate bakarra izan: buruetako porrazoak atzetik, kaskokadak eta belaunikadak manifestari babesgabeen aurpegien kontra, ostikoak lurrean… benetako zentzugabekeria. Lau atxilotu. Baina kontuan izan kontzentrazioaren eta ondoriozko errepresioaren zergatia hizpide dugun gaiarekin lotuta dagoela, Osasun Zentro baten aurrean protesta egitea baino ez zela, osasun publikoaren alde eta «langile-auzoek aberastasuna sortzeko egiten duten bereizketaren aurka», Sare Gorriak bere komunikatuan planteatzen duen bezala. «Pandemiaren eta datorren hondamendi sozialaren gorakadari aurre egiteko Estatuko Gobernuak duen asmoaren erakusle ona da», gaineratzen zuen.

Ez dezagun ahaztu errepresio hori zein gobernurekin gertatzen den. Ezta ere, Mordaza Legea PPren aurreko gobernuak sartu bazuen, nahiz eta hauteskundeei begira promesak egin, PSOEk ez duela kendua, eta, are gehiago, Covid 19ren egoera berrian esku hartu zuela, konfinamenduaren erregulazioan agenteekiko errespetu faltak aplikatuz. Kasu honetan bezala, badakigu Mozal Legea edozein protesta oztopatzeko erabiliko dela, eta Covid 19aren krisiarekin, protesta horiek biderkatu egingo direla, beraz, oso baliagarria izango zaie.

Antzeko egoera gertatzen da, A Planetan salatu genuen bezala, Australian, non 1991tik poliziaren atxiloketan 434 aborigen hil diren, kolonizaziotik jasan duten eta oraindik irauten duen genozidioaren aurkako beste salaketa bat gehiago izanik. Bere kasuan, are nabarmenagoa da diskriminazioa; izan ere, aborigen-herriek, 798.365 pertsonarekin, Australiako biztanleriaren % 3,3 baino ez dute zenbatzen (2016ko datuak).

Hegoafrika arrazakeria sistemiko batekin jokatzen ari den beste herrialde bat da, 1994an apartheid-a amaitu eta urte batzuk geroago, latente jarraitzen duela dirudiena. Baina orain kontraesana dago: indar poliziala beltzez osatuta dago gehienbat, eta herritar gehienak beltzak dira. 2012tik 2019ra bitartean, polizia-bortizkeriaren 80 salaketa aurkeztu ziren, eta horietatik 10 heriotzak izan ziren. Egunero pertsona bat hiltzen da Hegoafrikako poliziaren esku. Arrazakeria nabaria da poliziaren jardunean, indarkerian.

Poliziak hil zituenetatik, en heriotza Eldorado Parkeko ghettoan, abuztuaren 26an, protestak eta barrikadak piztu zituen. Julies beltza zen, 16 urte zituen eta Downen sindromea zen. Polizia Ikerketarako Zuzendaritza Independenteak (IPID) poliziaren eskuetan zeuden dozenaka haurren hilketak ikertu zituen 2012tik, eta ondorioztatu zuen kasu horietako ia inork ez zuela zigorrik jaso.

Estatu Batuetan, Floyd baina askoz gehiago

Baina Floyden heriotza kasu isolatu bat izan zela pentsatzen badugu, oker gaude. Hil eta hurrengo hiru hilabeteetan, maiatzaren 26tik abuztuaren 31ra, Washington Post-ek 288 pertsona erail zituen AEBetako poliziaren eskuetan urte hasieratik (zerrenda beherago), eta kopurua tragikoa da, 2020an 826 pertsona erail baitzituzten AEBetako poliziaren eskuetan. Benetako pandemia. Floyden kasuan, protestetarako arrazoia bere heriotzaren basakeria izan zen, eta irudiak egon zirela. Eta, zalantzarik gabe, afrikar ondorengoa izatea; izan ere, Estatu Batuetako biztanleriaren % 13,4 zenbatuta, afrikar ondorengoek poliziak eraildako pertsonen % 20 osatzen dute, eta, beraz, diskriminazioa nabarmena da. Poliziak hiltzeko aukera gehiago dituzte europar jatorrikoak baino. Berriz ere, halako genozidioaren aurrean poliziak duen immunitatea iraingarria da herritarrentzat.

Izan ere, 2013 eta 2020 bitartean poliziak egindako hilketen % 98,3k ez zuen inolako zigorrik jaso arau-hausleentzat. Ildo horretan, poliziak herritarren (edo biztanleriaren sektoreen) aurka duen neurrigabeko indarkeria ez ezik, estamentu judizialaren indarkeria ere bada, babestu eta legitimatu egiten baitu. Txilen bezala. Edo Brasilen kasuan bezala, gobernua bera, edo bultzatzen duen sektore politikoa. Ildo horretan, epaimahaiak absolbitu egin zituen Breonna Taylor mediku beltzaren hilketagatik auzipetutako ofizialak, martxoaren 13an, Louisvillen (AEB). Kasuak manifestazio handiak eragin zituen udaberrian eta udan, eta orain, berriz ere, erabaki horrekin, hiru egun baino gehiagoz luzatu zen.

Bidegabekeria horiei, orain, hilabete hauetako manifestarien jazarpena gehitu behar zaie. Ekintzaile askok, gehienak afrikarren ondorengoak, akusazio kriminal barregarriei egin behar diete aurre, hala nola «matxinada bat bultzatzea» edo «terrorismo saiakera», jabetzari kalterik eragin ez dioten gauzengatik, hiri ezberdinetan antolatze eta protesta egite hutsagatik.

Beste arrazakeria instituzional bat Dannielle Brownen gose greba da, gaur egun 94 (urriak 5) Pittsburgheko unibertsitateko leiho batetik semea hil zitzaion emakume afrikar ondorengo bat.

Testuinguru horretan, eta Floyden hilketak eragin zituen protesta eta istiluen argitan, gogoratzen dugu Minneapoliseko Udalak berak polizia desegitea proposatu zuela. Hiriko Kontseilua osatzen duten 13 kideetako bederatziren bozketa. Gertaeren beroaren, komisariako sugarren ondorioz hartutako erabakia izan daiteke, baina ez da burugabea, kontuan hartzen baditugu benetan babes gaitzaten ordaintzen dizkiegun jaiokide batzuek eragiten dituzten heriotzen kopuru tragikoak, eta horren ondorio ekonomikoak.

Poliziak 2020an AEBetan eraildako 165 gizon eta emakume beltzak (Mapping Police Violence):

• Dijon Kizzee
• Michael Anthony Harris
• Julius Paye Kehyei
• Damian Lamar Daniels
• Trayford Pellerin
• Hasani Best
• Adrian Jason Roberts
• Anthony McClain
• Kendrell Antron Watkins
• Rafael Jevon Minniefield
• Jonathan Jefferson
• Salaythis Melvin
• Julian Edward Roosevelt Lewis
• Amir Johnson
• Ashton Broussard
• Darrien Walker
• Winston Joseph Latour III
• David Earl Brooks
• Jeremy Southern
• Vincent Harris
• Darius Washington
• Malcolm Comeaux
• Antwane Burrise
• Vincent Demario Truitt
• Kanavis Dujuan Glass
• Hakim Littleton
• Richard Lewis Price
• Erroll Johnson
• Malik Canty
• Joseph W. Denton
• William Wade Burgess III
• Kevan Ruffin
• Ky Johnson
• Aloysius Larue Keaton
• Rasheed Mathew Moorman
• Robert D’Lon Harris
• Skyleur Young
• Terron Jammal Boone
• Brandon Gardner
• Donald Ward
• Caine Van Pelt
• Rayshard Brooks
• Michael Thomas
• Phillip Jackson
• Lewis Ruffin Jr.
• Kamal Flowers
• Malik Tyquan Graves
• David McAtee
• Derrick Thompson
• Momodou Lamin Sisay
• Terrell Mitchell
• Jarvis Sullivan
• Ruben Smith III
• Modesto «Marrero Desto» Reyes
• Tony McDade
• George Floyd
• Dion Johnson
• Maurice S. Gordon
• Willie Lee Quarles Sr.
• Terry J. Caver
• William Johnson Jr.
• Tobby LaRon Wiggins
• Robert Johnson Jr.
• Randy Roszell Lewis
• Rayshard Scales
• David Tylek Atkinson
• Yassin Mohamed
• Adrian Medearis
• McHale Rose
• Finan H. Berhe
• Dreasjon «Sean DaDon» Reed
• Qavon Webb
• Jah’Sean Iandie Hodge
• Demontre Bruner
• Said Joquin
• William Lamont DeBose
• Brent D’Andrew Martin
• Malcolm «Milky» Xavier Ray Williams
• Shaun Lee Fuhr
• Jonas Joseph
• Kelvin D. Shaw
• Elmer L. Mack
• Joshua Johnson
• Chase Rosa
• Virgill Thorpe
• Joel Acevedo
• Steven Demarco Taylor
• Derick L. Powe
• Jasman Washington
• Goldie Bellinger
• Jonathan Lee Adams
• Kanisha Necole Fuller
• Desmond Franklin
• Joshua Dariandre Ruffin
• Dewayne Curtis Lafond
• Idris Abdus-Salaam
• Tommie Dale McGlothen Jr.
• Nathan R. Hodge
• Etonne T. Tanzymore
• Tyrell «Rex» Fincher
• Daniel Prude
• Kamaal Koby Edwards
• Alvin Lamont Baum II
• Mychael Johnson
• Harold Spencer
• Lebarron Ballard
• William Dion Tolbert Simpkins
• Darwin «Darrin» Barnell Foy
• Darrell William Mobley Sr.
• Breonna Taylor
• Donnie Sanders
• Zachery Anderson Jr.
• Barry Gedeus
• Tyler M. Jones
• Elijah Jamaal Brewer
• Devan Austin Twilley
• Manuel Ellis
• Anthony Taylor
• Desmond Hayes
• Justin Lee Stackhouse
• Kenneth Laneal Sashington
• Matthew Felix
• Joseph C. Jewell III
• Kevin Aldophe
• Bobby Joe Gibbs
• Jeremy Grayson
• Dominque Antwon Anderson
• Marc Dominic Neal
• Alvin Cole
• Ronnell Mouzon
• Leonard Charles Parker Jr.
• Abdirahman Salad
• Keith Dutree Collins
• Jaquyn O’Neill Light
• William Howard Green Jr.
• D’ovion Semaj Perkins
• Joshua James Brown
• Marquis Golden
• Deandre Lee Seaborough-Patterson
• Andrew J. Smyrna
• Michael J. Rivera
• Reginald Leon Boston Jr.
• Darius J. Tarver
• Gamel Antonio Brown
• Kelvin White
• Samuel David Mallard
• Mubarak Soulemane
• Renard Antonio Daniels
• Albert Lee Hughes
• Keenan McCain
• Henry Isaac Jones
• Ryan Simms
• Earl Facey
• Claude Washington Fain III
• Miciah Lee
• Kwame Jones
• Brandon Dionte Roberts
• Tina Marie Davis
• Tyree Davis
• Jamarri Daiwon Tarver
• Individual’s name unknown — August 29
• Individual’s name unknown — August 7
• Individual’s name unknown — July 23
• Individual’s name unknown — July 7
• Individual’s name unknown — June 22