(Argazki nagusia: Sutea Lergako udalerrian. Gontzal Ibarrola)
(castellano) (Rebelión)
Udaberri amaieran 40º baino altuagoak izan diren tenperatura altuek suteak eragin dituzte Nafarroako geografia osoan. 8 foku izan dira erdialdean eta hegoaldean, landaretzaren eta lurzoruaren lehortasunagatik. Guztiak kontrolatzea lortu den unean, bat izan ezik, saldoa 10.000 hektarea baino gehiagokoa da erreta, eta 13 udalerritan 700 desplazatu baino gehiago daude. Suteak estatuko beste toki batzuetan gertatu diren arren, deigarria da horiek Nafarroan duten kontzentrazioa (ikus mapa).
Baina tenperaturak bezala, suteen gorakadak adierazten du larrialdi klimatikoak okerrera egin duela. 2022ko lehen sei hilabete hauetan soilik, estatu espainiarreko suteek basoen batez besteko azaleraren ia bikoitza suntsitu dute 2006tik 2021era bitartean. Egoera hori ez da Nafarroara mugatzen, Europa osora baizik, non su hartutako azalera azken 15 urteetako batez bestekoa baino lau aldiz handiagoa den. Horren ondorioz, orain arte Austria, Hungaria edo Eslovakia bezain arruntak ez ziren herrialdeetan ere gertatzen dira halakoak. Argi dago beroketa geografikoki hedatzen dela, eta horren ondorioak ere bai.
Ustezko kausak hainbat izan ziren, tximistazko harrietan uztatzeko makinen hortzak igurtzitzeak eragindako txinpartetatik. Hala ere, instituzioak barne GUZTIAK bat etorri dira benetako arrazoia larrialdi klimatikoa dela. Baina bai, berandu samar. Are gehiago, ez zaigu nahikoa iruditzen benetan gertatutakoarekiko eta larrialdi klimatikoarekiko benetako erantzukizun soziala bere gain hartzea.
Gainera, badirudi larrialdi klimatikoa arrotza zaigula, bai pairatzean, bai sortzean. Egoera konponezina edo beste fenomeno natural bat gehiago balitz bezala. 2009az geroztik, konposizio desberdineko mugimendu klimatiko batek kontsigna bat onartu zuen: «Sistema aldatzen du, ez klima». Benetako kausa sistema kapitalista zela onartzen zen, eta hori zaila da gure instituzioek ulertzea. Nafarroa, bertako ekonomia eta gizartea ez daude klima aldaketari laguntzetik salbuetsita. Aipamen berezia merezi dute mundu mailan gertatzen denaz arduratzeko ekonomia fosilistaren aldeko apustua egin duten instituzioek. «Gutxienekoa aldatzea, egungo ekoizpen- eta kontsumo-ereduari lotutako negozioaren eta etekin pribatuaren logika ahalik eta gutxien alda dadin», kritikatu zuen Sustrai Erakuntza Fundazioak, Nafarroako Klima Aldaketaren Legea aipatzean.
Nafarroako instituzioek ekonomia neoliberal baten aldeko apustua egin dute, industria autoeragilea, nekazaritza eta abeltzaintza intentsiboa, turismoa, urbanizazioa eta eraikuntza edo azpiegitura handiak ardatz hartuta. Horien artean, eragin handia duten asko, autoaren edo abiadura handiko trenaren erabilera errazteko errepide gisa; izan ere, eraikuntzarekin lotutako emisio-kopuruaz gain, isurketa asko eragingo ditu zentral termikoetan erretako erregai fosilengatik, eta badirudi, parke berriztagarriak gehiegi inposatu arren, ez direla ordezkatzen. Horri guztiari gehitu behar zaio mendeko kontsumo-eredu baten aldeko apustua, batere jasangarria ez dena, enpresa handiek monopolizatutakoa, fosilista, energia eta baliabideak xahutzen dituena eta berotegi-efektuko emisio handiak eragiten dituena.
Iragan ez oso urrun batean kanpo-hornidurarekiko mendekotasun handia eta, beraz, emisioen erantzukizun handia zuen hiri-kontzentrazioaren alde egin bazen ere, azken urteotan instituzioek familia bakarreko etxeen kanpo-urbanizazio berrien eredu estatubatuar bat bultzatu dute. Baliabideen gastuaz eta eraikuntzarekin lotutako isurketez gain, eredu horrek askoz ere emisio gehiago eragiten ditu nahitaez egin beharreko lekualdaketengatik eta, barreiatuta dagoenez, garraio publikoa errazteko zailtasunagatik.
Joan den urtarrilean, Suntsipena edo Matxinadak (Extinction Rebellion) Klima Aldaketari buruzko Foru Legearen aurka egin zuen, nahikoa ez zelako, eta Aldundiaren eraikinean kateatu ziren. Egia esan, gizarte gisa kritikoak (autokritikoak) izan behar dugu, irtenbidean parte hartu behar dugu eta erakunde honek eskatzen zuen bezala bultzatu behar dugu. Larrialdi klimatikoaren aurkako borroka etxean hasten da eta instituzioek neurri zorrotzagoak eskatzetik hasten da.
Era berean, esan dezakegu Nafarroako instituzioek, estatuaren eta Europaren ekarpenekin, milioiak inbertitzen dituztela AHT (Abiadura Handiko Trena) bezalako makroproiektuetan, larrialdi klimatiko honi aurre egiteko trantsizio energetiko edo klimatikoko ekonomian inbertitu beharrean. Edo larrialdiaren ondorioei aurre egiteko behar diren segurtasun eta zerbitzuei, hala nola orain eragin diguten suteen prebentzioari eta itzaltzeari. Eta osasun-, hezkuntza- eta kultura-zerbitzuei, besteak beste.
Izan ere, egoerak orain edo aurreko urteetan edo ekaitz eta uholdeekin frogatzen duenez, hemen ez dute muturreko fenomeno klimatologikorik eragiten, hala nola tifoiak eta tsunamiak, baina bai uztek eragiten dituzten lehorteak, suteak; eta horiekin baso-soiltzeak eta, beraz, desertifikazioaren aurrerapena. Eta hori guztia ahaztu gabe ekosistemak eta bizitza desagertzeak eragiten duen ingurumen-hondamendia!
Izan ere, sute horiek eragiten dute beste efektua, jakina, berotze handiagoa da, berotegi-efektuko gas gehiago eta baso-galera handiagoa; horrek esan nahi du CO2 eta beste gas batzuk xurgatzeko ahalmena galtzen dela ere. Sute horiek larrialdi klimatiko handiagoa eragiten dute. Hau irtenbide zaileko espiral bat da. Batez ere, behar bezala jokatzen ez bada eta beste alde batera begiratzen bada, instituzioek egiten duten bezala. Eta ez digute balio, ezta ere, ustezko energia berriztagarriko parke berriak bezalako irtenbide faltsuek; izan ere, ez dira gehiago behar, ez dute energia fosila ordezkatzen, lurraldea eta ekosistemak suntsitu eta espoliatzen dituzte, eta espekulazioarekin eta etekinak baino bilatzen ez dituzten enpresa handien interesekin baino ez datoz bat (Bide batez: bai berri ona Sacyr transnazionalari ukatu egin diotela ingurumen-inpaktuaren adierazpena haren parkeen proiektuentzat).
Ez dira gehiago behar, Nafarroa aspaldi asetzen baitzen energetikoki eta ia erabat berriztagarri. Sustrai Erakuntzak gasa erabiltzen duten Castejongo legez kanpoko zentralak eraiki aurretik argudiatzen zuen bezala (gasa berotze globalari ekarpen handiena egiten dion elementua izanez) Nafarroako eskari elektrikoa 5.332.000 MW-koa izan zen eta ekoizpena 6.251.000 MW-ekoa, hau da, 920.000 MW-eko soberakina!
Egun hauetako suteak, aurreko hilabeteetako uholdeak, arazo global baten inpaktu lokalak dira. Brasil edo Boliviako azken urteetako sute askoren arrazoia baso-soiltzeak izan ziren monolaborantzak hedatzeko. Baina beste asko Australian, Estatu Batuetan klima aldaketaren ondorio ere izan ziren. Argentinan, berriz, abenduan hasten da uda, hemen ez bezala. Aurten urtarrilean 62.425 hektarea erre zituzten. Soilik Corrientes estatuan galdu da aurten bere baso-masaren % 10 (800.000 hektarea!). Orain hemen duzue islada berbera. Larrialdi klimatikoa, horren jatorria eta ondorioak tokikoak dira, globalak.
Begiratu ere Sustrai Erakuntzaren «Suteen aurkako neurriak berandu datoz eta ez dira nahikoak» artikuloa
Eta Culebra mendilerroko (Zamora) suteari buruz eta haren arduradunei buruzko beste artikulo hau
edo beste hau Grezian gertatutako suteei buruz.
- https://xrirunea.neocities.org
- https://fundacionsustrai.org/una-ley-de-cambio-climatico-en-navarra-para-cambiar-lo-justo
- www.rtve.es/noticias/20220621/incendios-ultima-hora/2355461.shtml
aplaneta.org 
Deja una respuesta