Carlos Taibok «Ecofascismo – Una introducción» (Editorial Catarata) liburua argitaratu berri du, bere gogoetetan behin eta berriz agertzen diren kontzeptuetako bat sakontzen duen liburua. Izan ere, berak ulertzen duenez, Ekofaxismoa da kolapsoa igarotzen den aukeretako bat, edo, izatez, «Kolapso modu bat» ondorioztatzen duen aukeretako bat, eta horren ondorio dira gerrak, eta, aldi berean, bi topiko horien artetik igarotzen da bere analisia.
Ekofaxismoagatik Taibok ez du faxismo ekologiko bat aipatzen, nahiz eta bere diskurtsoetan azaltzen duenez, askotan izaera ekologikoko eskaera gisa faxismoekin ezin hobeto bizi daitezkeela. Nazien kasua azaltzen du askotan Taibok haren hitzaldietan: zuhaitzak landatzea bultzatzen zuten, Europan erreserba naturalak ezartzen lehenak izan ziren eta askok begetarianismoa praktikatzen zuten1.
Baina ez da hori kontzeptua. Taibok berak adierazten duen bezala, «Azken urteotan ekofaxismo termino polemikoa erabili dudanean, Planeta zuzentzen duten estamentu batzuek – Klima-aldaketaren ondorioez, lehengai energetikoen agortzearen ondorioez eta manifestazioaren ondorioez, trastelekuan, hamaika krisi paraleloren ondorioez jabetuta – gutxiengo batzuk babesteko lanari ekingo zioten prozesu bat identifikatzeko egin dut. Eta baztertzea, bertsiorik leunenean, eta suntsitzea, gogorrenean, mugak nabarmen hautsiko lituzkeen Planeta batean soberako populazioak zango liratekeenak.» 2
Beraz, ekofaxismotzat hartuko genuke munduko baliabide naturalen gutxiengo baten kontrola, gaur egun jada ikusten dena: gainbehera ekologiko baten aurrean, larrialdi klimatikoagatik, baliabideak agortzeagatik (energetikoak, mineralak, ura, etab.) eta horren ondoriozko krisi paraleloengatik. Elite baten kontrolari esker, lehenik eta behin, populazio batzuk baliabide horietatik edo haien lurretatik kanpo uzten dira, lekuz aldatzen dira, gatazkak sortzen dira, gerrak barne, baita sarraskiak ere, soberako biztanleria balitz bezala. Taibok kokatzen duen egoera honetan, ekofaxismoa ez du existitzen diren faxismoetan jatorri (edo izan daiteke baina ez da horrela derrigorrez izan behar), baizik eta botere politiko eta ekonomiko nagusien ondorio gisa, zeinak aberastasun gehiago eta gehiagoren atzetik jarraituko duten, horrek eragiten duen miseria eta izua axola gabe. Horren lekuko izaten ari gara dagoeneko. Jakina, gutxiengo hori herrialde aberatsetan kontzentratzen den elitetik abiatuko da, baina Taibok ulertzen du, dagoeneko gertatzen den bezala, «Horiei hainbat espazio geografikotan kokatutako beste batzuk gehitu ahal zaizkiela». Berez, ekofaxismoa kolonialismoaren eta inperialismoaren jarraipena izango litzateke, eta, era berean, herrialde zapaldutako askoren ustezko independentziaren ondoren, ez zen desagertu baizik eta beste eretan jarraitu zuen. Bere horretan, ez du kolonialismoaren eta inperialismoaren ezaugarriak alde batera utziko, hala nola esklabotza, esplotazio-erregimen batean populazio osoez baliatzea, edo sarraskia, soberan daudela ulertzen direnak ezabatzea.
Zentzu horretan, Carlos Taibok ekofaxismo mota ezberdinak aurreikusten ditu, kolapsoaren garaien arabera, gertu edo geroago dagoen heinean. Kolapsoaren aurreko ekofaxismoaren ezaugarria honako hau izango da: «Gaur egun dauden botere- eta errepresio-egiturek beren gaitasunei eutsiko liekete», munduko gerra berri baten ideia baztertu gabe, egoera horretan bertan eliteen arteko paraleloan konfrontazioa gerta litekeelako. Bitartean, kolapsoaren ondoren botere-instantzia horiek «ahultze nabarmena» izango zutela ulertzen du. Nolanahi ere, bere ustez, ez dira soilik lehian arituko, baizik eta eliteen artean elkarlanean arituko dira kasu askotan, eta horregatik uste du «ekofaxismoaz hitz egin baino gehiago, singularrean, ekofaxismoez, pluralean, eta inklusio- eta bazterketa-ariketez hitz egin beharko litzatekeela, Ukrainan erabakitakoa bezala».
Esan bezala, gaur egungo egoerekiko antzekotasunak asko dira, eta egileak berak ondorioztatzen duen bezala, pandemiaren kasu berrian bezala, Ukrainako gerra, krisi energetikoa eta beste ondorio asko hain azkar metatzen dira, non analisi zehatz bat egitea eragozten diguten, eta hasten direnerako murgilduta gaude, aurreikusi, konpondu eta ulertu ezinik. Taibok gogora ekarri du «pandemiaren digestioari lagundu dion eta laguntzen dion dimentsio errepresiboa, agertoki gehienetan borondatezko morrontza ariketa bikaina izan denaren eskutik, ziur aski ekofaxismoaren estrategei interesatzen zaiena, eta asko interesatzen zaiena». Edo, era berean, lehengaien horniduraren krisi ez urrunekoa, txipena, hala nola ondorioz automobil-industria eragin zuena; edo energia-baliabideen krisia sakondu berria, gero eta okerragoa izango dena. Krisi horien ondorioz, garraioan eragina izan genuen, eta horrek lan- eta gizarte-gatazka ekarri zuen, baina baita sektore askok baliabide askotarako sarbidea murriztea ere, ondorio ekonomiko eta sozialekin. Taibok Austriako armadaren adibidea erabiltzen du, «Kuarteletan energia eta ur gaietan erabateko autonomia lortu nahi baitu, hauetatik biztanleria zibil babesgabeari laguntzeko, itzalaldi orokor baten ustekabeko biktima», harentzat hau «zunda globoa» dela dio.
Eliteak, batzuk lehian eta, aldi berean, bata bestearekin elkarlanean, alderdi batzuetan edo besteetan, begi bistakoa da Ukrainako egungo gatazkan; izan ere, gizarte eta prozesu hori, gertatzen ari denagatik aztoratuta egon arren, oso ondo ezagutu eta jarraitu du Carlos Taibok. Edo beste kasu batzuetan, Taibok «bitxitzat» jotzen dituen orain arte pentsaezinak ziren elkarteei, Estatu Batuen eta Iranen eta Venezuelaren arteko harreman komertzialak berrezartzea.
Gatazka honetan garrantzia hartu duen beste osagaietako bat Taiboko beste ezagun bat da, NATO, batez ere Serbiako inbasio eta bonbardaketengatik ikerketa eta liburuak eskaini dizkiolako. Planteatzen duen bezala, Errusiak, burututako inbasioarekin, egitn ditzakegun irakurketez gain, «NATO indartzen lagundu du, propaganda ofizialak dioenaren aurrean, militarizazioaren, autoritarismoaren, interbentzionismoaren, esku-sartzeen eta disidentzien errepresioaren horizonte kezkagarria iragartzen baitu», eta horrek «ekofaxismo usaina du», argi. Baina proposamen hori da inplikatutako guztiek egiten duten bakarra.
Bitartean, Taibok ere ohartarazi duenez, ez dago krisi horren benetako arrazoiei buruzko hausnarketarik, hazkundea zalantzan jarri gabe jarraitzen da, mugak onartu gabe, eta Taibok horretan jarri du arreta. Alternatiba bat eskaini nahi izan du, hau da, beste gai nagusi bat, desazkundea, baliabideen birbanaketa (Taibok erradikala eta premiazkoa dela ulertzen du) eta erantzun kolektiboak. Nolabait Anarkismoak eskaintzen dituen alternatibak, bidegabekeria eta horren arrazoiak ulertzeko modu bati lotuta.
Kolapso horrek berak orain arte hausnarketarik gabe baztertutako proposamenak hartzea eragiten du, inposaketagatik edo erabakirako ezarritako bideak hautsiz, ingurumenean zein gizartean ondorio larriak izango dituztenak, baina are gehiago kolapso horretan eragingo dutenak: «Fracking birsortu baten eta berreskuratutako energia nuklear baten eldarnioa, Espainia markarekin».
Eta lan hau, Taiboren guztiak bezala, premiazkoa da, garrantzitsua bada eta nolabait argia ematen badigu gauden eszenatoki ilunean, gertaeren azkartasun eta inertzia kapitalista horregatik, kapitalismoak irtenbide errealak eta guztientzako konponbideak alboratzen baititu. Izan ere, Taibok dioenez, «Kolapsoa jada ez da etorkizuneko gauza: hemen dago». Eta horrekin batera ekofaxismoa, forma eta aldakuntza ugaritan.
Carlos Taibo hogeita hamar urtez izan da Zientzia Politikoko irakasle Madrilgo Unibertsitate Autonomoan. “Colapso. Capitalismo terminal, transición ecosocial, ecofascismo” (Los Libros de la Catarata, 2016) bezalako kolapsoari eta beherapenari buruzko liburu askoren egile emankorra da (ikusi zerrenda). Baina, esaten dugun bezala, beste ikergai bat Ekialdeko Europakoa izan da urte askoan, eta horri buruz ere hamaika liburu idatzi ditu. Besteak beste: Ekialdeko Europan krisia eta aldaketa (1995), Sobietar Batasunaren historia Jugoslaviaren desintegrazioa (2000), Kosovako gerra. Gorrotoaren ingeniaritzari buruzko ikerketa bat (2001), Txetxeniako gatazka (2002), Errusia Putinen aroan (2006), Sobietar Batasunaren historia, 1917-1991 (2010), Errusia Ukrainaren aurrean: inperioak, herriak, energia (2014), Anarkismoa eta iraultza Errusian (1917-1921), Jugoslaviaren desintegrazioa (2017), Sobietak, fabrika-kontseiluak, etab. Bere beste gaietako bat anarkismoa da, eta, jakina, alderdi askotan aztertutakoarekin lotuta dago, batez ere konponbideak eta gizarte- eta ingurumen-justizia bilatzeko orduan.
Ikusi:
Orrialde honetan:
1Zentzu horretan Janet Biehl eta Peter Staudenmaierren «Ekofaxismoa. Lecciones sobre la experiencia alemana», Virus argitaletxeak argitaratua.
2Taibo, C. Marzo 2022. Guerra, ecofascismo, colapso: intuiciones (EntreNós)
aplaneta.org 
Deja una respuesta